Açelyaların büyüleyici çiçeği ve karmaşık doğası
Vahşi açelya çalıları, binlerce yıl önce insanlar tarafından fark edildi. Son zamanlarda çıplak, neredeyse cansız bir çalıyı yüzlerce zarif çiçekten oluşan bir buluta dönüştüren alışılmadık derecede yemyeşil açelya çiçeği, Doğu ve Batı'nın büyük şairlerini ona ilham veren şiirler adadı. Ve bu güne kadar, kronik kaynaklarda, şu ya da bu şekilde bu şaşırtıcı bitkiden bahsedildiği eski sözlü ve korunmuş efsaneler var.
Bitkinin tarihi, gezegende zeki varlıkların ortaya çıkmasından çok önce başlar. Paleobotanistlerin çalışmalarının gösterdiği gibi, atalar açelya veya orman gülleri 50 milyon yıl önce yeryüzünde çiçek açtı ve son derece yaygındı. Ancak buz çağlarından biri, sıcağı seven çiçekli bitkilerin menzilini ciddi şekilde azalttı.
Asya'dan sonra açelya ve orman güllerinin ikinci yoğunlaşma merkezi Kuzey Amerika'dır.
Yine de böylesine tanınmış ve açelya bitkisi hala birçok sürpriz sunuyor ve bilim adamlarının ilginç keşifler yapmasını sağlıyor.
Çalışmanın tarihi, açelyaların evcilleştirilmesi ve sınıflandırılması
Türlerin incelenmesi ve sınıflandırılması Karl Linnaeus tarafından başlatıldı. Bitki, Yunancadan "kuru" anlamına gelen iyi bilinen adını hafif eli ile aldı. Böyle bir ismin seçimi tesadüfi değildi, çünkü sadece çiçeklenme zamanında çalı unutulmaz dekoratif görünümünü kazanıyor ve yılın çoğu için sadece tüylü, oldukça sert yapraklarla kaplı kalıyor.
Açelyanın kültüre girişi 18. yüzyılın ikinci yarısında veya 19. yüzyılın başlarında Büyük Britanya'da başladı. Açelyanın ikinci vatanı Amerika'dan gelen "taze kan" ın infüzyonu, kültüre olan ilginin artmasına neden oldu. Eski Dünya'nın bahçıvanları, sadece iç mekan veya sera bakımı için uygun olan, sadece yaprak dökmeyen bitkilerle değil, aynı zamanda yaprak döken açelya veya orman gülü türleriyle de tanışma fırsatı buldu. Sonuç olarak, doğada eşi görülmemiş sayısız melez ve çeşit, yalnızca sera içeriğine değil, aynı zamanda oldukça sert bir iklimde bile açık alanda büyümeye adapte olmuş halde toplu halde görünmeye başladı.
Açelya bitkisinin üreme çalışmalarında o kadar esnek ve minnettar olduğu ortaya çıktı ki, 19. yüzyılın ortalarında elde edilen melezlerin sayısı beş yüze yaklaştı.
Bugün bilim adamlarına göre, dünyada vahşi türlerin sayısından kat kat fazla olan 12 binden fazla "insan yapımı" çeşit bulunabilir.
Bu nedenle, bilim dünyasında ne kadar saygın olursa olsun K. Linnaeus, onun açelyalar sınıflandırması bugün ciddi bir yeniden değerlendirmeden geçiyor. Önceden var olan cins bağımsızlığını kaybetti ve bazı biberiye çeşitleri ile birlikte orman gülleri cinsine dahil edildi.
Açelya işaretlerinde, rüyalarında ve halk geleneklerinde
Açelyaya aşina olan pek çok insanın geleneğinde, bitki belirli doğal ve hatta doğaüstü güçlerle ilişkilendirilir. Bu yüzden Avrupa'da bir bahçede veya bir evde bir açelyanın mutluluğu bulmaya, sahibi daha sabırlı, ısrarcı ve çalışkan olmaya yardımcı olacağına inanıyorlar.Yaratıcı bir kişinin masaüstünün yakınında açelya bitkisi bulunan bir saksı, ilhamı çekecek ve başladığını başarılı bir şekilde tamamlama gücü verecektir.
Bir rüyadaki çiçekli çalıların yakın refahı sembolize ettiği kanısındayız, ancak zaten solmuş bir açelyanın anlamı bunun tersidir. Bir rüyadaki böyle bir çalı, yaşam durumunda daha iyi bir değişiklik için uzun süre beklemenin bir işaretidir.
Açelyaların Avrupa ve Rusya'daki popülaritesi, modern çağın başlangıcından bu yana çarpıcı bir şekilde artmıştır.
Açelyaların şaşırtıcı çiçek şekilleri, sürgünleri ve yaprakları şairleri, kuyumcuları ve sanatçıları memnun etti. Yazarların zarif çiçekler çizdiği düzinelerce çizim ve tuval, şiir ve düzyazı bize geldi. Açelya bitkilerinden esinlenenler arasında: N. Gumilyov ve A. Fet, A. Kuprin, K. Paustovsky ve D. Mamin-Sibiryak.
Ancak onlardan çok önce, açelyanın güzelliği, haiku'nun özlü çizgilerinde bu çalının çiçeklenmesini bir gökkuşağı ile karşılaştıran büyük Basho tarafından yüceltildi.
Yol kenarında tepe.
Erimiş gökkuşağını değiştirmek için -
Gün batımı ışınlarında açelya.
Tüm canlılara karşı kaygılı ve saygılı Japonlar için açelya, milletin sembollerinden biri olan sakura'dan daha az önemli değildir. Çalı çiçekleri, kadınların şehvetli güzelliğine adanmıştır ve ayrıca düşüncelerini aydınlatma yeteneklerine inanırlar.
Narin çiçekler ve zehirli açelya yaprakları
Eski bir İngiliz masalına inanıyorsanız, açelya bitkilerinin yemyeşil çiçeklenmesi muhteşem insanlardan kaynaklanmaktadır - elfler.
Yerli çalıları ve ağaçları yok eden bir yangının acımasız alevinden kaçan orman sakinleri, evlerini terk etmek ve yabancı bir ülkeye sığınmak zorunda kaldı. Ancak tepelerin ötesindeki görkemli orman, yeni yerleşimcilerin gürültülü birlikteliğini kabul etmek istemiyordu. Sadece kuru çalılıklarda, açelyaların küçük sert yaprakları arasında, elfler gece için mütevazı bir barınak ve kalacak yer buldular.
Güneşin ilk ışınları ile açelyaların binlerce beyaz, pembe ve mor çiçekle kaplandığı genel sürprizi hayal edin. Çalı bir anda değişti ve sonsuza kadar öyle kaldı.
Bu yüzden elfler bitkiye yardımı için teşekkür etti. Ama güzellik tek hediye değildi! Ona ek olarak, neredeyse tüm orman gülleri kendilerini korumanın ve düşmanları korkutmanın bir yolunu buldu.
Açelyaların yaprakları ve bitkilerin diğer kısımları, sinir sistemi üzerindeki tutarlı uyarıcı ve engelleyici etkisi, ölüme kadar ve dahil olmak üzere en tatsız sonuçlara yol açan toksik bileşikler içerir.
Bitki materyallerinin biyokimyasal bileşimi oldukça yakın zamanda incelendi, ancak bu tür zehirlenmelerin ilk kanıtı, garip bir şekilde MS 5. yüzyıla kadar uzanıyor. Komutan Xenophon'un torunlarına bıraktığı Yunanlıların Colchis'teki seferinin öyküsünden, yenilgiyi bilmeyen, yeni topraklarda muzaffer bir şekilde yürüyen savaşçı kohortlarının, korkunç bir düşman tarafından değil, mağlup edildiği öğrenildi. ama açelya bitkileriyle.
Çiçek açan çalıların çalılıkları arasında dinlenmek için yerleşen Yunanlılar, yerel sakinlerden oluşan bir arı kovanı ve kokulu viskoz balla dolu kütükler keşfettiler. Elbette kamp hayatının tüm zorluklarıyla böylesine bir incelikten vazgeçmek imkansızdı ve fatihler şevkle yemeğe teslim oldular.
Xenophon'un askerleri birbiri ardına yere yorgun düşmeye başladığında şaşırdığını hayal edin. Unutulmuş bir durumda, Yunanlılar ertesi sabaha kadar bilinçsizdi. Akıllarına gelince, ayağa kalktılar, ancak güçsüzlük, gözlerinde ağrı, baş ağrısı ve mide bulantısı hissettiler. Sadece birkaç gün sonra, ayrılma devam edebildi ve Xenophon'un hikayesi sayesinde, açelya çiçeklerinden toplanan balın toksisitesi hakkındaki görüş yüzyıllar boyunca korundu.
Sadece geçen yüzyılda biyokimyacılar ve biyologlar, belirli bir ormangülü balı tadı ile tart ile zehirlenmenin imkansız olduğunu kanıtladılar.
Ancak Yunanlıların tüm halsizlik semptomları, bir zamanlar Helen savaşçılarının yerleştiği çalıların tüm kısımlarında bulunan nörotoksinlerin gövdesi üzerindeki etkinin belirtileriyle tam olarak örtüşüyor.Günümüzde birçok ormangülü türüne uzun süre maruz kalmanın refah üzerinde olumsuz bir etkisi olduğu iyi bilinmektedir. Kafkasya ve Kırım'da büyüyen sarı ormangülü veya Pontus açelya bir istisna değildir.
Açelya çalılıkları, özellikle sıcak havalarda, uçucu yağlar ve toksinler açelya yapraklarından aktif olarak buharlaştığında tehlikeli hale gelir. Kırım'da turistler, çalıların yakınında ateşin dikkatsizce ele alınmasının, etrafına görünmez bir eter bulutunun yayıldığı dalların aniden parlamasıyla tehdit ettiği konusunda uyarılıyor.
Ancak uygun kullanımla açelyalar zarar vermez, sadece bir bahçeyi veya evi dekore eder. Ayrıca birçok yabani tür kozmetik, ilaç ve deri endüstrilerinde kullanılan değerli bitkilerdir. Bu nedenle, örneğin, açelyaların ve yaprakların köklerinde, uçucu yağlara ek olarak, tanenler yoğunlaşır. Orman güllerinden elde edilen bitkisel hammaddeler, iltihap önleyici, terletici ilaçların üretiminde kullanılmaktadır.